Premio OzieriPremio Ozieri di Letteratura Sarda 
TESTO

Custu di èst tristu tristu e scuriosu:
su soli de mannas nuis est velau
cumenti che si fessid preparau
assistiri a unu ritu dolorosu.
Unu lentu rintoccu lamentosu
su bentu de lontanu m'hat portau
chi talmenti su coru m'hat turbau
lassendimì cunfundiu e dubbiosu;
e unu sensu de angoscia aicci forti
chi m'est partu de intendi in c ~ s s u istanti
s'amplessu dolorosu de sa morti
chi mi stringessid e naressid: «Tanti
t'illudis de sa vida e de sa sorti,
mortali misereddu, ses erranti!».

COMMENTO

Su de tres in sa classìfica de su 1959. Custa, si podet bene nàrrere, est sa prima poesia in sardu campidanesu chi est istada insertada in sos primos tres postos de su prèmiu de Otieri. Sa die de sos mortos est una die iscurigosa, e paret chi lu chèrgiat nàrrere su chelu cobertu dae nues mannas e nieddas; su tocu pibiosu de sas campanas, unu connou chi s'assirnìgiat a s'abbratzu de sa morte. Est una die in ue totu sas illusiones isparessent ca b'est sa resone soberana.

GLOSSARIO

Di: "Giorno"

Est una de cuddas paràulas meridionales chi, cunforma a cuddas de s1J sardu setentrionale, mesanu e tzentrale, giambant ebbia in sa pronùntzia. Protzedit semper dae unu ètimu latinu, nòdidu, chi est DIE(M), a sa base fintzas de sas paràulas de s'ispagnolu, cadalanu e portughesu dia e de su rumenu zi. Dae DIE(M) si formeit s'agetivu DIURNU(M) chi imbetzes at dadu sos vocàbulos giorno in italianu, jour in frantzesu e jorn de su cadalanu. Pro su chi pertocat su gènere, die podet èssere maschile, pro su prus, ma finas femminile: su die, e sa die, ambos duos, comente l'iscumproamus in sos condaghes: "atteru die" ma "duas dies". Paret chi in su latinu antigu sa boghe fiat femminile, posca, inghitzende dae Plàuto, comintzeit a èssere finas maschile. Medas istudiosos ant chircadu de iscobèrrere proite est passadu a su femminile. A seguru est istadu cunditzionadu dae su gènere de carchi àtera paràula ligada a manera semàntica: TEMPESTAS, HORA, FERIA. Ma forsis, sende su cuntzetu de die antitèticu cunforma a note, chi est femminile, nd'at leadu su gènere. Ma in su sardu podet cumbinare finas a s'imbesse: inue si naràt su die, note divenit maschile, duncas su note. Sas partes printzipales de sa/su die sunt: su mangianu {dae cando faghet a mesudie), sero, merie, boria de die, meigama (dae mesudie a s'interi1nada), note {dae s'interinada a s'arvèschida, cun primu note, nieddos de note, note grussa, puddiles).

Aici: "Così"

Meridionalismu de sos prus connòschidos, geosinònimu de s'àteru avèrbiu sardu gasilgosi giai bidu in sos nùmeros antepostos. In tzertas zonas de su meridione narant diaici, ainci, cun una -n- no etimològica. Protzedit dae su cadalanu aixf. Sai forma aici etotu, chi balet cantu a gasi etotu, tenet in prus custu etotu < etot, duncas semper dae su cadalanu e chi cheret nàrrere "in sa matessi manera" pagu prus o mancu. Pro chie creet chi su sardu siat partzidu ca a un'ala agatamus gasi e gosi e a s'àtera aici, si li podet respòndere de duas maneras. Sa prima est chi a dae chi una limba tenet a disponimentu prus de una paràula pro unu matessi cuntzetu est a l'arrichire e chi custos geosinònimos podent co-esìstere in su matessi sistema linguìsticu, comente in s'italianu: "ombrello" e "parapioggia" etc .. Sa de duas est chi in zonas lacanàrgias, in ue sas variedades s'ammesturant pro cuntatu naturale, non b'at impèigu perunu pro chi aici bèngiat a pare c:un gasi: sas formas che a gaici nos faghent de testimòngias. Creimus chi Deus cumprendat, sena duda peruna, sa pregadoria de su Babbu nostru, finas si naramus "siat fata sa vo/untade tua comente in su chelu aici in sa terra".

Naressit: "Dicesse"

Est sa forma de su congiuntivu imperfetu meridionale, cussu chi in sa leada nostra est nerzerat. Pro agatare una forma ebbia, in sas normas de referèntzia regionales, est istada seberada narreret, a partire dae s'infinitu chi nos podet ghiare comente mollu. Su verbu est nàrrere e cosas medas si podent relatare subra de custu. In su medioevu sardu, gasi comente l'agatamus in sos condaghes, sa forma fiat narre ("mera e pura ueritate aet narre"). Est s'incurtziadura de una base *narere chi suponimus (comente marre dae *morere). In su tempus, sende a seguru chi non si cumprendiat prus sa categoria grammaticale, est istada annanta una desinèntzia noa -re, pro fàghere s'infinitu: acò nàrrere. Est lògicu chi su verbu est in parentella cun NARRARE chi connoschent totus, coladu in una fase *NARARE cun una -R- ebbia. Pro acrarire comente dae -are sa coniugatzione si giambat in -ere, ant pensadu a s'influèntzia de DICERE, ca l'at remplasadu, a parre de carchi glotòlogu. Wagner pensat chi *narare apat copiadu su modellu de pàrrere. A pustis de àere compidadu a prou sa forma de custu verbu, bidimus corno su significadu, dadu chi narrare in italianu no est "nàrrere" ma, prus a prestu, "contare". Ma giai in sa literadura latina antiga, NARRARE fiat sinònimu de DICERE e LOQUI , leadu dae su limbàgiu fitianu de su pòpulu. Su partitzìpiu passadu regulare est naradu, posca incurtziadu in nadu/nau.

Vida: "Vita"

Gusta est un'àtera de cussas paràulas chi podet dare paritzos problemas a chie cheret agatare una forma iscrita de referèntzia, chi siat de modellu pro chi sas àteras variantes si cunforment. Difatis est beru chi in sardu agatamus bìvere/bìviri "vivere" chi partit dae sa base VIVERE, ma chi, sighende sas règulas de sa fonètica istòrica, aiat dadu *bìere. Bìere imbetzes est resurtu regulare siat de BIBERE "bufare" e in carchi leada finas de VIDERE "bìdere". In bìvere b'est a seguru s'influèntzia de s'ispagnolu viviro de s'italianu vivere. Sa matessi cosa si nàrgiet de vida: si fiat bènnida dae su latinu VITA aiamus agatadu variantes che a vita/"bita in Baronia, in ue sunt restadas formas arcàicas. O puru, aiamus agatadus formas comente *sa 'ida, in ue sa b- dae V- latina, in mesu a vocales, ruet: VENTU(M)> bentu ma su 'entu. Vida est duncas unu cultismu, est a nàrrere una paràula intrada in su sardu pro mèdiu de s'iscritura, e duncas vida depet abarrare!

Torna all'inizio del contenuto