Premio OzieriPremio Ozieri di Letteratura Sarda 

Fit una die de premiu de poesia in duna bidda de Logudoro, accurtzu a Tàttari. Sa zente fit già assentada in sas cadreas de su salone de su Tzentru Sotziale e finas sa Giuria fut sétzida a logu sou e-i sos giurados fint agabbende a frimmare sos diplomas Bustianu, unu de issos, poeta e iscrittore de sos mezus de Sardigna, a pinna in manu, fit isettende su Turnuu sou pro frimmare, abbaidende su libereddu de sas poesias premiadas. A unu tzertu mamentu nd'altziat sa conca pro dare un'ojada a sa zente e abbojat sa mirada de una fémina chi no aiat bidu mai. Non la connoschiat cussa fémina, Bustianu; non l'aiat bida mai. Issa non nde tiraiat sos ojos dae sos de isse fissos che-i sos de un'istàtua de altare. Su collega chi aiat a costazu, intantu l'aiat postu sos diplomas sutt'a sas monos e i'aiat dévidu toccare pro nde l'ischidare ca pariat drommidu a sonnu isoltu. Bustianu si tremet, s'accontzat in sa cadrea e leat a frimmare unu diploma fatt'a s'àteru chìrrièndelos a un'a unu dae dresta a manca sena nemmancu abbaidare a inue fit iscriende. Cumpridu de frimmare sos diplomas, accollos prontos prò sa premiassione: giurados, cuncurrentes, premiados e prubbicu. Su segretoriu chi est finas su cunduidore de so tzerimònia, manu manu dat sa peràula a su Sìndigu, a S'Assèsssore a sa Prubbica Istrussione, a su presidente de sa Giuria. Comente cumprint sas pralladas, su Segretariu leat a legger su verbale e, iscomintzende dae sas mentziones e, fattu fattu dae su de tres e de duos prémios, giamat sa poetessa chi at bìnchidu su primmu. Est una noitola; propiamente sa chi Bustianu si fit mirende e chi fit mirante a Bustianu. Si pesat unu tai-tai chi non finit pius e issa, Filumena, si ficchit cun dignidade e a passu lenu s'avviat a su palchu a ojos calados e a risittu in laras. Est una fémina de una barantina de annos, bianca e rùja cun sos pilos castanzos longos fin'a mesu ischina, istrizile ma non romasa, galana in s'andanta chi paret chi non ponzet pes in terra, at una munedda niedda e longa fin'a pes, isperrada a un'ala chi lassat bider su benùju e... pius puru e una camija bianca e recamada cun dun'iscialle bettadu subr'e pala. Comente arrivit a su palcu acalaizu ingrusciat sa conca a s'ala de sa Giuria e de pius s'ingrùscit a s'ala de su pùbbricu. Bustianu tanda si ficchit e abbetit un'ater'unu trai tai de manos sena isbìrridos. E torrat sa mudesa in sa sala. Sa poetessa legget sa poesia sua, su Sìndigu l'intregat su premiu e si pesat un'ater'unu tai-tai a fùrriu, sas màcchinas fotogràficas lampizant a manca e a dresta e issa passat a toccare sa manu a sa Giuria. Addaghi arrivit a Bustianu si frimmat pius de. un'iscutta ca isse li porrit ambas manos e li faghet sena si perder in medas peràulas: "Ses una fada" - "Gratzias" faghét issa sighende a andare. Comente sa poetessa si nde falat dau su palcu, su segretariu narat gràtzias a tottu e cùmbidat sos chi bi sunt a s'ustu chi s'at a fagher in dun'Agrìturismu a s'ala de Sas Renas. Bustianu coitende s'accurtziat a Filumena e la saludat nèndeli chi non podet trattenner ca at un'impignu importante in Tàttari e chi l'at a telefonare pro li dare una nova chi l'at fagher piaghere mannu. . "E, tando, noaramilu como su chi mi deves narrer, non mi lessas gai in oriólu" faghet issa cun su risittu in laras. "Deves tonare sàpadu ca as bissu su prémiu de sa bidda a una pàja de chilometros dae inoghe. Sa premiassione est a parte de sero. Àteru non ti poto narrer e, iscùjami, ma non poto proopiu trattener" narat Bustianu e, astringhendeli sas manos si l'accùrtzìat e si la basat in ccvanos "Adiosu, tando - faghet issa sempre cun su risittu - za nos amus a intender..." E, gai lassados si sunt, Filumena e Bustianu, che duas pessones amigas puru si fintzas a pagas oras innantis non si connoschiant. E derettu tuccat a domo s'omine e impressadu puru ca a sas tres deviat esser a caddu in s'ippodromu de Tàttari pro su cuncursu ippicu. Aiat sos minutos contados pro mandigare unu mossu, pro si ponner sos pannos pro setzer a caddu e prò leare s'ebba a che la giugher, intro de su van, fin'a s'ippodromu. A caddu, iscaldende s'animale a trottu o a canterinu, aiat de continu cuddu pidinu de sa poetessa binchidora de su prémiu su manzanu e non bidiat s'ora de li poder telefonare pro intender assunessi sa boghe, sua armoniosa. "Bella fémina - pensaiat passende addenantis a sas tribunas e chirchendende un'assimizu inter su prùbbicu.. - Bella fémina e a biada a s'omine che si l'hat cojuada... Non mi l'at presentadu custu manzanu, su maridu e, podet dare finas chi siet bistada sola o cun amigos. Poetes de sa bidda sua non bi nd'aiat ma de cussa leada bi nd'aiat duos, duos mascios e de sos pius bonos... Ma eo non l'apo bida cun issos... fit sola... sola de su tottu... Si no aia àpidu custu impignu, già non nde fia istadu inoghe fattu a sos caddos... Inie mi fia frimmu, a bustare" E... in su mentres chi s'idiat a costazu de Filumena, bustende e cun issa a coro a coro arrejonende, acce chi lu giamant pro intrare in campu. Toccat s'ebba e a canterinu est a ojos a sa Giuria. Saludat cun sa manu dresta e ghindat a s'ala de sos ostàculos. Unu gìàmìdu cun sa limba imbolicada intro de sa bucca e si faghet su de unu, su de duos e su de tres ostàculos. Mantenet e affilat s'ebba a su muru cun su cantu de sa perdighe; s'ebba non si faghet pregare e de filada si faghet àteros tres ostàculos sena difficultade peruna. Bustianu guasi la frimmat ma in presse l'appretat e si faghet su passazu de su terighìnu sa doppia gabbia e-r sa riviera. Dae igue a si brincare sos ultimos duos ostaculoss non bi cheret meda. E gai cùmprit su percursu a totta fua fintz'a s'istallu de sa Giuria. Saludat in mesu a su tai-tai de sa zente e, sempre a canterinu, truvat a s'ala de sas iscuderìas, Comente arrivit si nd'ettat dae caddu, dat unu carignu a s'animale, a manu ispalta li lassat leare unu dulche e dat sas rédinas a su nebode pro la passizare a l'asciuttare, Isse no ischit ite fagher. Est a bémidas chi non podet poderare e cun sos ojos de su coro est bidende cudda femina chi non fit sa sua ma chi sa sua esserèt bistada pro cantu la fit disizende. S'ammentat de aer su numeru de su cellulare de unu gìuradu de su prémiu de poesia chi, a-i cuss'ora podiat esser ancora bustende cun sos àteros e s'attrivit. "Compare Giommari', Bustianu so... Emmo, tottu bene... Ehi, su primu m'apo leadu fintzas a-i como, si non bi nd'at atere chi faghet mezus de a mie, O compa', fàghidemi su piaghere de mi passare cusso binchidora de su prémiu chi apo de li narrer cosa... Ah! Già est igue?!... E tando passademila e gràtzias". Cuss'iscutta pariat un'eternidade... " Ehi! Bustianu so... Cheria ischire a it'ora ti poto telefonare istanotte cando arrivis a domo tua... non cherzo, ma però, infadare sa familia, ca sinon t'apo a faeddare cras manzanu... Ah, cras manzanu ses in iscola... e, tando a pius a tardu o a ora de sas duas cras sero. ... S'impignu chi aio?! Ah! Già est andadu tottu bene, già, fintzas a-i custu mamentu... Adiosu, adiosu e a mezus bider" E torrat a caddu pro sa de duas proas e binchet custa e sa de tres. Ma dae conca non nde li fit bessidu alu cuddu pidinu chi sighiat a copeddare e a rotzigare sena perun'asséliu. Arrividu a domo. Carignendesi s'ebba innantis de che l'iscappare, e abbaidendesila in ojos lo faghet che chi esseret faeddende a unu cristianu: "Ohi! Armidda, Armidda, si l'ischeras! Como non ses tue ebbia chi mi pones in oriolu a mie... Pius a tardu, cando at pensadu chi Filumena podiat esser arrivida a domo sua at telefonadu cun sa timória in coro chi l'aeret torradu peràula su maridu. A sa primo ischigliada, ma però, mi' a Issa Filumena, cun sa boghe sua de fada. "Ti cheria dare sa bonanotte e cheria esser seguru chi essères arrivida in bonora a domo tua." - "Tottu bene, Bustia', tottu bene e, si Deus cheret nos amus a bider sàpadu chi benit, finas si apo difficurtade ca no ìsco comente mi che torrare ca a denotte a sa sola eo non m'attrivo a viazare" "Pro cussu su remédiu già b'est... Bastat de tuccare s'incras a dedìe..."-"E tando mi cumbenit a benner in pullman e a mi chircare un' allozu prò drommire"- "Pro cussu non ti deves leare pensamentu perunu ca, su logu pro passare sa notte già l'amus a agattare. E tando restamus gai: eo benzo a t'abbojare a sa frimmada de su pulmann sàpadu a manzanu e dabói andamus paris a su premiu."-" Bene meda e a nor bider sanos" - "Deus chèrfat" e serrat su telefonu cun tottu chi si cheriat ancora trattenner. Deus ischit comente at passadu sa notte Bustianu. Non b'aiat médiu de serrare oju... O fit in su cuncursu de poesia o, fit a caddu in su cuncursu ìppicu. In su drommischida a caddu aiat sas ancas moddes e-i s'ebba che li bessiat a tortu e, o révudaiat o nde bettaiat s'ostaculu su pius fàtzile. In su lettu si boltaiat unu pagu a dresta, unu pagu a manca sena resessire a leare asseliu un'iscutta. Eppuru fit istraccu e mortu de sonnu. Sos ojos los intendiat pesosos, mesu serrados e-i sas laras siccas. Donzi ora nde fit in terra, pro buffare abba frisca, pr s'isgiucare sas manos, sa cara, sas tzelembros: chi li muidaiant che unu casiddu. Sena nemmancu si nd'abizare, ma però, at leadu sonnu e nde l'at ischidadu su sole chi intraiat dae su balcone serradu a unu boe. Sa chida che fit barigada comente sempre: su manzanu a iscola, ca fit mastru e-i su sero fatt'a sos caddos, o cun s'ebba sua o in s'ippodromu cun dunu caddu de un'amigu sou chi fit preparende pro brincare. Unu caddu maravizosu, frade pienu de Armidda ma, forsis sende masciu, pius pomposu. Como est igue, Bustianu, a sa frimmada de sos pullmanns, isettende a Filumena chi l'aiat dadu s'abboju. Ainnantis de partire dae domo aiat sétzidu s'ebba pro una mes'ora bona, l'aiat fattu unu pagu de passamanu e i'aiat approendada. In s'isettu fit chirchende de bider sa fémina cun sos ojos de s'immaginassione ma non si l'ammentaiat. E gai, totta sa chida che fit barigada: la chircaiat in s'ammentu, ma non bi la faghiat a la bider propiamente comente fit. S'andanta s'ammentaiat, sos modos galanos e-i sa boghe, armoniosa, ma non resessiat a s'ammentare sa cara, sos ojos, sas laras, sos pilos... Pro gai non nd'aiat pérdidu s'apalpidu de sas manos suas carignosas cando l'at saludadu: manos de belludu, manos de bràmidas de rosa, manos de ispantu ... E tottu sensat cando su pullmann s'accherat a su biccu de sa contonada. Bustianu torrat a pes in terra torrat a sa realidade. Una manu est saludende intro de su pullmann: est issai Filumena. Comente si frimmat sq màcchina, sa Fémina nd'est in terra, tottos duos s'abbratzant e si basant in càvanos. Bustianu li leat sa valigetta e s'avviant a s'ala de sa màcchina. Leant pro ch'essire dae Santa Maria ca s'omine istat in Santu Giuanne, a pagu frettu dae Tàttari. "Como andamus derettu a domo, gai t'as a posare un'iscutta ca tes esser istracca dae su viaggiu", faghet Bustianu abbaidende s'istradone. "Ap'a disturbare sa famìlia" faghet Filumena, ma isse non la lassat nemmancu stghire: " Cussu perìgulu già non b'est... Eo isto a sa sola; ello non l'ischis chi so bagadiu?..." "Eh! Bagadiu!... Bajànu asa narrer - rispondet issa fattendesi ruja in cara ma no ischia chi fisti..." -"Single - narat isse riendesinde - a sa sola sena infadare a niunu e... isto finas bene, antzis, bene meda ca non mi cumandat niunu.,. Si no est chi... Si no est chi... Chi sas cosas mudent... Comente mudat su bentu chi no est sempre su matessi. Cussu l'at a ischire Deus chi cumandat pius de s'omine... A nois toccat de ponner mente..." "E cussu za est beru, Bustia'... E, tando chi siet fattu comente Deus cheret..." Sa màcchina in cussu marnentu fit passende a costazu de s'inferriada chi faghet de cresura a su logu de su poeta nostru, cando s'ebba, dae s'ala de intro, galoppende e annijende, ponet fattu pro fotta sa longària. " E-i custu caddu?!" faghet Filumena totta maravizada. "Custu caddu est un'ebba: s'ebba mia, Armidda si narat - faghet Bustianu intrendeche sa màcchina in su gancellu chi aiat abbertu cun su telecumandu - Beni chi ti l'ammustro, est s'àteru mermu de sa familia mia", S'intrat sa manu in busciacca nde bogat duos dulchigheddos, unu lu dat a s'ebba e-i s'àteru a Filumena chi a manu ispalta lu porrit a sa calarina. "Amantiosa de caddos ses, Filume'..." narat s'omine carignende sa giua de s'animale. - "Amantiosa e setzo a caddu, Bustia'; apo fattu s'iscola... E cantos annos tenet cust'ebba?" - "Cust' ebba tenet ott'annos. Est nàschida inoghe; est fiza de un'ebba mia etottu, Patrìtzia si narat. Che-i sa marna est bistada ebba curridore e che-i sa mama, a tres annos, at bìnchidu su Derby de sos orientales in Chilivani e che-i sa mama est passada dae sas cursas a su cuncursu ìppicu. Custa, che-i sa mama, galoppende, apprettada o muntesa, sos pimones los movet sempre in sa matessi manera. At unu portante chi paret caminende subr'e s'ambaghe. Est una fiza de Abramo chi nd'at dadu de caddos bonos in Sardigna!..." - "E ite nd'as fattu de sa mama?"- "L'apo tenta fintza a cando custa no at finidu sas cursas, fintza a battor annos e, dabòi l'apo béndida pro allevare. Intantu nd'apo bogadu custa dae sas cursas e apo comintzadu a l'approntare a brincare. In pagu tempus s'est fatta unu campione. Bestiamene de ratza e bestiàmene masedu! Dae sende minore l'apo pesada sempre che una criadura finas si aiat sa mama. L'apo domada inoghe etottu e cun tempus e issa non si hà'est hènìmancu abizada. Fintz'a un'annu l'apo tenta a fune e, dabói, sigomente pro a mie fit unu disaógu, apo sighidu a fagher su tribàgliu de domadura, cun sa boghe, su suìttu, sa perdighe e àteros tzinnos chi issa at imparadu a cumprender fintza a mi l'ammustrare comente mi l'ammustrat ponzendebéi mente totòra che unu cristianu". E, sigomente a Filumena la bidiat ispantada, li faghet: "A ti piaghèt?" "E mi piaghet meda ca est bella: est de bona armiddada, sa conca paret de unu puzone de casu, ojimadura (s'idet chi est maseda), bene abbertos sos archiles e-i sos fundos bonos, su bentinu castanzu paret de belludu e, candelada coment'est cun giùa e coa niedda, est un'ispantu, Deus la muntenzat" faghet issa perissiendesila totta a inghiriu. "Si la cheres setzer custa est un'anzone; cantu tiras de botte" - "Trintases". "Apo una paja de gambales numeru trintotto, custos pantalones chi tenes andant bene e tue ses a caddu" - "De abberu ses nende? Mi' chi bi l'acconco, mi'" "Beni cun megus" faghet Bustianu abberzende sa giaga e affilendesi a s'iscuderia. Filumena serrat e ponet fattu. S'omine li porrit sos gambales, leat su filetto e cun dunu suìttu giamat s'ebba chi sena si fagher pregare est pronta pro leare su mossu. L'insèddat, i'astringhet sa chingia e l'iscappat pro disunfiare sa matta. Dae igue a un'iscutta la torrat a giamare e li torrat a astringher sa chingia nende a sa fémina: "Le', Filume', s'ebba est pronta." Filumena leat sas rédinas cun sa manu manca chi arrimat a s'armu, sa dresta subra de s'arcu de sa sedda e mùjat s'anca manca altziende su pe'. Bustianu l'aggantzat a su cambutzu e issa, leat s'iséddiu e si che setzit a caddu. Bella fémina cornante fit a cadd-u parìat una dea,.. S'ornine s'arrùmbat a s'isteccadu e issa toccat a trottu de iscola. Fattos pagos giros mandat s'ebba a canterinu, l'affilat a sos ostaculos e attaccat a brincare che in cuncursu. Cumpridos sos ostaculos torrat a inue est Bustianu e si nde falat. Isse si l'abbratzat e li faghet: "Ses un'ispantu" e si la basat in laras. Unu basu longu a laras abbertas e a oios serrados sutt'a s'ojada de Armidda chi fit isettende a nde li falare sa sedda e a nde li bogare sa brìglia. Addaghì finint si leant sas manos e si fìssant in ojos cun sas laras mudas ma chi cherent narrer unu bene de peràulas chi onzunu ìntregat a su coro de s'àteru. Passada una bell'iscutta Bustianu nde falat sa sedda a s'ebba e Filumena nde li bogat sa brìglia e li dat unu carignu. Armidda partit galoppende e crabittinende che chi essèret cuntenta pro sa funtzione chi aiat bidu, "Duas cosas paris amus, Bustia', tue e deo: sa poesia e-i sos caddos" faghet F-ilumena "Bi cheret sa de tres" torrat peràula Bustianu abberzende sa gianna. "Sa de tres est chi finas deo so bagadìa o... bajana che a tie" rispondet sa fémina cun su risittu in laras. Ambos duos ch' intrant in domo e... si serrat sa gianna.

 

Nino Fois (Porto Torres)
1° premio 2006 (Sezione prosa «Angelo Dettori»)

Torna all'inizio del contenuto